EĞİTİMDE MOTİVASYON VE ÖNERİLER

Başarının en önemli anahtarlarından biri olan motivasyon, üzerinde dikkatle durulması gereken bir konudur. Eğitimde ve öğrencilerde motivasyon nasıl sağlanır sorusuna yanıt bulmak için yapılan araştırmalar henüz çok net cevaplara ulaşmasa da, bazı genel sonuçlar çıkarmak mümkündür. Bu sonuçlara değinmeden önce motivasyon nedir, neyi içerir ve çeşitleri nelerdir , genel motivasyon sorunları nelerdir, kısaca bakmakta yarar vardır.

Motivasyon, insanların eylemlerinin, istekliliğinin ve hedeflerinin sebebidir. Motivasyon, tatmin gerektiren bir ihtiyaç olarak tanımlanan güdü kelimesinden türemiştir. Bu ihtiyaçlar, kültür, toplum, yaşam tarzı vb. etkisiyle elde edilen veya genellikle doğuştan gelen istekler veya arzular olabilir.

Bir başka tanıma göre motivasyon, hedefe yönelik davranışları başlatan, yönlendiren ve sürdüren süreçtir. Susuzluğu azaltmak için bir bardak su içmek veya bilgi edinmek için kitap okumak olsun, harekete geçmenize neden olan şey budur. Dolayısıyla insanların yaptıkları şeyleri neden yaptıklarını gözlemleyip anlamak gerekmektedir.

Motivasyon genel olarak iki ayrı türe ayrılabilir:

1. Dışsal motivasyonlar, bireyin dışından kaynaklanan ve genellikle ödül bazlı motivasyonlardır. Örneğin madalya ,para, sosyal tanınma, kişisel övgü gibi ödülleri içerenlerdir.

2. İçsel motivasyonlar, bir problemi çözmek veya bir ihtiyaca cevap vermek için, bireyin içinden ortaya çıkan ve bireysel tatmin sağlayan motivasyonlardır.

Yapan çalışmalar, dışsal motivasyonun nispetenkısa , içsel motivasyonun uzun vadede daha başarılı olduğunu göstermiştir.

Motivasyonun birçok farklı kullanımı vardır. Tüm insan davranışları için yol gösterici bir güç görevi görür.Nasıl çalıştığını ve onu etkileyebilecek faktörleri anlamak için önce sorunları irdelemek gerekmektedir:

Öğrencilerin;

-hedefleri doğru oluşturamamak ve verimli çalışamamak

-harekete geçememek, sürekli ertelemek

-sağlıklı davranışlarda bulunmamak ve hatta sağlıksız bir yaşam modeli içinde bulunmak (uyku, beslenme düzensizlikleri ve kötü alışkanlıklar)

-risk almamak ve bağımlı olmak

-hayatlarının kontrolünü elinde hissetmemekten kaynaklı bıkkınlık

-genel refah ve mutluluk seviyelerinde düşüş gibi motivasyon sorunları olabilmektedir.

Peki öğrencilerde motivasyonu sağlamak için ne yapmak gerekir? Çoğu çözüm noktası ortak olmasına rağmen,roller farklı olduğu için eğer bir öğretmen bu soruyu soruyorsa farklı, eğer anne baba soruyorsa biraz daha farklı yaklaşmak gerekebilir.

Bir öğretmen için, öğrencilerinizde öncelikle sabit zihniyet yerine büyüme zihniyetini teşvik edin, diyebiliriz. Bu nasıl olabilir peki? Örneğin öğrencilere beyinlerinin farklı şekillerde çalışabilmesi için farklı tip sorular sorarak olabilir . Nasıl etkin sorular sorulur ve öğrencilerin nasıl etkin sorular sormasına önayak olunur araştırmakta fayda vardır. Öğretmen için ikinci nokta , öğrencileri için yüksek beklentiler oluşturması ve net hedefler belirlemesidir. Yüksek beklenti olmayan yerde motivasyonun pek olmadığını araştırmalar göstermektedir. Diğer yandan yüksek beklenti hedefleriniz gerçekçi olmasın, anlamını taşımaz.Yine öğretmenin ilham verici olması önem teşkil eder. Önemli olan bir başka nokta ise öğretmenin öğrencilerle saygılı ve anlamlı ilişkiler geliştirmesidir.

Anne babaların ise motivasyonu artırıcı davranışlarının başında, çocuğu öncelikle sabırla dinlemek, çocuğun güçlü yönlerine vurgu yaparak , çaba harcayarak geliştirdiği yönlerini takdir etmek, çatışma anlarında sakin ve kararlı durmaktan geçmektedir.

İster öğretmen ister anne baba olsun çocuk başarısız ise başarısızlığın içsel nedenlerden mi, dışsal nedenlerden mi kaynaklandığı belirlenmesi motivasyonun sağlanması yönünde önem taşımaktadır. Çünkü içsel nedenler çaba göstermenin önünü açabilecekken, dışsal nedenler, pasif tutuma neden olabilmektedir.

Takdir zekaya değil çabaya edilmelidir (çünkü araştırmalar göstermiştir ki çabayla zeka da geliştirilebilir). Takdir edilen çocuğa ‘sen buradasın ve sana, yaptıklarına çabana değer veriyoruz’ mesajı verilerek çocuğun hedeflerine doğru ilerlemesi sağlanır.

Diğer yandan, öğrencinin neyi neden yaptığını çok iyi anlaması gerekmektedir. Dolayısıyla, çocuğa neden sonuç ilişkilerinin anlatılarak, büyük resmin onların kafasında oluşmasına yardımcı olmak, tarihten ve günümüzden güçlü örnekler vermek, çocuğun tam olarak neye ihtiyacı olduğunu keşfetmek ve onu kendi kontrolüne sunabilmek motivasyon adımlarında çok etkilidir.

Ayrıca, çocuğun zafer anını betimlemesi ve gözünün önüne getirmesi ve kendini teşvik edecek edecek ‘daha hızlı, daha iyi, daha güçlü ‘ gibi içsel konuşmalar geliştirmesi motivasyonu artırmak için etkili olacaktır.